Haberler

Kuşkonmaz tarımın ‘yeni gözde’si oldu

Tire’de Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü tarafından pilot bölge olarak belirlenen arazide tarımı yapılan “Kuşkonmaz” bitkisinin hasat dönemine başladım:

TİRE DHA

. Daha çok Avrupa ülkelerinde tüketilen ve yüksek fiyatlara satılan bu özel bitkinin Tire’deki ilk hasadından elde edilen ürünler, kilosu 20 liradan alıcı buldu. 2010 yılı bahar aylarında ekimi yapılan, geçen yıl Nisan ayında ise pençeleri başka bir tarlaya transfer edilerek ikinci ekim süreci başlatılan “kuşkonmaz” bitkisinin hasadı bu yıl gerçekleşiyor. Daha çok gastronomi alanında kullanılan birçok farklı çeşitte yemek olabilen bu bitki, eczacılık sektöründe de kullanılıyor.

Maddi değeri yüksek
Özellikle Batı Avrupa ülkeleri başta olmak üzere tüm Avrupa kıtasında ve dünyanın farklı ülkelerinde tüketimi gerçekleşen bu faydalı bitkinin maddi değeri de çiftçiye önemli bir gelir kapısı oluyor. Kilo fiyatı 10 ile 17 lira arasında değişen kuşkonmazın tarımı için girişimlerde bulunan Tire Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü tarafından 3 yıl önce bu konuda başlatılan pilot çalışma bu yıl Nisan ayında yapılan ilk hasatla sonuç verdi. Elde edilen ilk ürünler kilosu 20 liradan ilçedeki turistik restoranlara satıldı.
İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü’nde görevli Ziraat Mühendisi Sibel Tagay’ın projesi olan ve bizzat “ekim ve gelişim” sürecinde emeğiyle içinde yer aldığı kuşkonmaz pilot ekim çalışmasının son aşamaya gelmesi, ekimin yapıldığı tarla sahibi Mehmet Özdemir, İlçe Gıda, Tarım ve Hayvanlık Müdürü İbrahim Soylu ve Tire Kaymakamı Hüseyin Ergi olmak üzere bu işe emek veren herkesi oldukça mutlu etti.

3-4 günde bir hasat

Proje sorumlusu Sibel Tagay, Mehmet Özdemir’e ait 500 metrekarelik alanda ekim yapıldığını ve ilk hasattan 20 kg. ürün alındığını söyledi. Taga, “Bundan sonra 3-4 günde bir yeni hasat yapılacak. Bu ilk ürün ilçemizdeki restoranlara verildi. Bundan sonraki ürünler için Kuşadası ve Torbalı’daki restoranlarla temasa geçildi” dedi.

Kuşkonmaz, Türkiye’de de otellerin, restoranların vazgeçilmezleri arasına
girdi. Kilosu 30 TL’ye alıcı bulan bu sebzenin üretimi de tüketimi de her geçen
gün artıyor. Tarım yatırımı düşünen girişimciler için yeni bir fırsat kapısı
olabilir…

KUŞKONMAZ sağlık açısından oldukça yararlı bir sebze. Ancak nedense şimdiye
kadar gerek tüketim gerekse üretim alışkanlığı açısından ülkemizde kendine geniş
yer bulamamış. Avrupalıların hem taze hem de konserve olarak tükettiği bir sebze
olan kuşkonmaza Türkiye’de daha çok lüks semtlerin sofralarında ve belli başlı
restoranların mönülerinde rastlıyoruz.

Kuşkonmazın kilosu, sezonunda bile 30 TL civarında satılıyor. Sezon
dışında ise 50 TL’ye kadar çıkıyor. Bu fiyatlarla yaygın tüketimi zor olsa da
girişimciler için gelecek vaat eden bir ürün.

Anadolu topraklarında kuşkonmaz üretiminin tarihi aslında çok eski. 3 bin yıl
öncesine dayandığı, hatta anavatanının Ege olduğu rivayet ediliyor. Mustafa
Kemal Atatürk, hayattayken ticari amaçlı üretim için tohumlar getirtip Yalova
Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nde deneme üretimleri yaptırmış. Atatürk’ün Pera
Palas’ta kaldığı dönemlerde otelin yemek mönüsün kuşkonmaz da yer almış. Ticari
anlamda üretimse 1965 yılında başlamış. Uzun yıllar istatistiklere bile
giremeyecek boyutlarda üretim yapılmış. 1988 yılında Alman bir çift, İzmir
Menemen’de ihracat amaçlı bir plantasyon bahçe kurmuş. Konservesini yapıp ihraç
etmişler. Menemenliler de kuşkonmazı bu Almanlar sayesinde tanımış. Ancak Alman
çiftin 10 yıl önce ülkelerine geri dönmesiyle bu macera son bulmuş. Ardından
Menemen’de kurulu Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü bu ürünü yaygınlaştırmak için
çalışmalar yapmış. Ancak üretici fazla ilgi göstermeyince proje rafa
kaldırılmış.

TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) verilerine göre, Türkiye’de geçen yıllarda
ortalama 20 ton kuşkonmaz üretiliyordu. Son yıllarda artan talep üretime de
yansımış ve TÜİK’in 2010 yılı verilerine göre 254 ton kuşkonmaz üretilmiş.

Son günlerde sağlıklı beslenme uzmanlarının tavsiye listelerinde de yer alan
bu ürünü Para dergisi olarak mercek altına aldık. Kimler üretiyor, pazarı var mı
girişimciler için fırsat oluşturuyor mu araştırdık…

300 HEKTARDA ÜRETİLİYOR

 Türkiye’de halen ticari olarak kuşkonmaz üreten iki firma var. Biri İstanbul
merkezli Nomad Tarım, diğeri de Manisa merkezli Salkım Tarım Ürünleri… Bu
şirketler, halen İstanbul Silivri, Eskişehir, Manisa ve İzmir’deki bahçelerinde
Türkiye toplam üretiminin neredeyse tamamını gerçekleştiriyor.
Nomad
Tarım’ın sahibi Arman Badur, kuşkonmaz üretimine 2004 yılında başladıklarını
anlatıyor. Badur’un verdiği bilgiye göre, halen Türkiye çapında 300 hektar
alanda kuşkonmaz üretiliyor. 10 yıl önce bu sadece 30 hektar civarındaymış.
Kuşkonmazın Türk damak tadına uygun bir sebze olduğunu belirten Badur, bu
alandaki fırsatları şöyle değerlendiriyor:

“Ege’de, Anadolu’da kuşkonmazın yabani hali bilinir. Pinti kuyruğu, acı
sarmaşık gibi isimleri vardır. Ticari olarak yaygınlaşma ihtimali yüksek bir
sebze. Bu alana girecekler için fırsat var. Biz Nomad olarak Migros, Carrefour,
Real, Metro, Uyum, Macrocenter gibi zincir marketlere kuşkonmaz satıyoruz.
Silivri, Eskişehir ve İzmir’de 300 dekarlık bahçelerde üretim yapıyoruz. Tohum
ve fide satışı da yapıyoruz. Kendi üretimimiz dışında sözleşmeli çiftçilerle
çalışıyoruz. Kuşkonmaz üretiminin biraz zorlu bir süreci var. Sözleşmeli
çiftçiler arıyoruz. Bizim tavsiyemiz, bu işe en az 30 dekarla girmeleri. Biraz
büyük yaparsanız anlamlı olabilir. 30 dekarlık alanda yıllık 60 bin TL ciro
yapılabilir. Yarısı maliyet olsa bile 3 kişilik bir aileyi rahatça
geçindirebilir. Türkiye’deki üretim yeterli değil. Oysa kuşkonmaz ihracat şansı
yüksek bir ürün. Şu anda önemli bir kısmı ithal ediliyor. Üretici sayısı artarsa
ihracatçı konumuna bile yükselebiliriz.”

KUŞKONMAZ PAZARINI BULMADAN İŞİ BÜYÜTMEYİN

Menemen’de kurulu Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nde uzun süre müdürlük
yapan TAGEM Tarlı Bitkileri Araştırmaları Dairesi Başkanvekili Ali Osman Sarı,
kuşkonmazı potansiyeli yüksek bir ürün olarak görmekle birlikte üreticilere şu
uyarılarda bulunuyor:

“Kuşkonmaz hem taze hem de konserve olarak tüketilen bir ürün. Ancak
pazarlaması kolay değil. Başlangıç aşamasında fazla alanda üretim riskli
olabilir. Her şeyden önce pazarını bulmadan kuşkonmaz üretimine girilmemeli. 1-2
dekar deneme yapıp pazar bağlantılarını tamamladıktan sonra üretim kademeli
artırılmalı. Eğer planlı şekilde hareket edilirse girişimcilere fırsat olabilir.
Ama dikkatli olmak lazım.”

Türkiye’nin ikinci büyük kuşkonmaz üreticisinin Manisa’daki Salkım Tarım
Ürünleri olduğunu belirtmiştik. Bu şirket, Hollanda merkezli Coenen Group ile
işbirliği halinde yılda 40 ton kuşkonmaz üretiyor. Salkım Tarım, üretiminin
çoğunu Hollanda’ya ihraç ediyor. Şirketin sahibi Nazım Şafak, üretimi artırmak
için özel çalıştaylar düzenliyor. Manisa’daki çiftçilere eğitimler vererek
sözleşmeli çiftçi sayısını artırmaya çalışıyor.
Salkım Tarım Ürünleri, geçen
yıl 100’e yakın çiftçiyi çalıştayda toplayarak üretim konusunda ikna etmeye
çalışmış. Türk çiftçisini alternatif bir tarım ürünüyle tanıştırmayı amaçlayan
Şafak, kuşkonmazdaki potansiyeli şöyle anlatıyor:

“Bu ürün ağırlıklı olarak İspanya, Fransa, Almanya ve Hollanda’da üretiliyor.
Oldukça büyük ihracat potansiyeline sahip. Üreticilerimizi kuşkonmaz
yetiştiriciliği, hastalık ve zararlılarla ilgili bilgilendiriyoruz. Ben
Türkiye’nin önemli bir kuşkonmaz üreticisi ve ihracatçısı olacağına inanıyorum.
Halen Ege, Akdeniz ve Marmara bölgelerindeki kısıtlı alanlarda yetiştirilen bu
ürünün Türkiye geneline yayılmasını sağlayacağız. Mart ayından itibaren
kuşkonmaz hasadı başlayacak. Hasat ve sonrasında öğrendiğimiz bilgileri
önümüzdeki aylarda yapacağımız çalıştaylarda üreticilere aktaracağız.”

Kuşkonmaz yetiştiriciliği
Kuşkonmaz üretmenin
maliyeti

Kuşkonmaz tohumdan üretiliyor. Kuşkonmaz tohumları, özel yataklarda fide
haline getirildikten sonra üretimin yapılacağı tarlaya dikiliyor. Üretim süreci
biraz zahmetli olmasına rağmen bir dikimden 10 yıl boyunca ürün alınabiliyor.
Bitki köklerinden pençeler atarak çoğalıyor ve kendini bir sonraki yıla
aktarabiliyor. Ancak dikim yapıldıktan 3 yıl sonra ürün alınacağının
bilinmesinde de yarar var.
Dekar (dönüm) başına 2 bin fide dikilebiliyor.
Fidenin tanesi ise 75 kuruşa satılıyor. Buna göre dönüm başına fide maliyeti
1.500 TL. Fideler ilk 3 yıl suya ihtiyaç duyuyor. Sulamaya gübre, mazot, işçilik
gibi maliyetler de eklendiğinde 5 bin TL gibi bir tutar ortaya çıkıyor.

Halen kuşkonmaz üreten firmalar, bu işe en az 30 dekarla girilmesini tavsiye
ediyor. 30 dekarlık bir kuşkonmaz tarlasının 60 bin TL ciro sağlayabileceği,
buradan da üreticiye 30 bin TL net gelir kalacağı hesaplanıyor.

  Kuşkonmazın faydaları

 

Kuşkonmaz, idrar yollarını
temizler ve vücutta oluşan ödemleri, şişlikleri gidermeye yardımcı olur. Hazmı
kolaylaştırır. Sinirleri kuvvetlendirir ve zihin yorgunluğunu giderir. Diş
ağrısını hafifletir. Gözleri ve kalbi kuvvetlendirir. Karaciğer ve böbreklerin
düzenli çalışmasına yardımcı olur. Kanı temizler. Kandaki şeker oranını düşürür.
Egzama ve sivilcelere karşı faydalıdır. Cilde canlılık verir…

Kuşkonmaz Nasıl tüketilir?Kuşkonmaz, geneldeet, balık, tavuk yemeklerinin yanında garnitür olarak sunuluyor. Salatalarda dakullanılıyor. Hatta çorbası bile yapılıyor. Özellikle turistik otellerde, lüksve butik marketlerde taze olarak bulunabilen kuşkonmaz, marketlerde konserveolarak da satılıyor.
İdriz Çokal/Para Dergisi